روشهای کنترل کیفیت پوشش
- کنترل اندازه کریستالها
ساختمان کریستالی پوشش فسفاته به عنوان یک سطح مناسب جهت رنگآمیزی استفاده میگردد. کریستالها به رنگ اجازه میدهند که در آنها نفوذ کرده و بچسبد. زمانیکه که روغن به عنوان یک ضدزنگ استفاده میشود. خاصیت جذب روغن بهوسیله کریستالها باعث ماندن روغن بر سطح فلز میشود. قدرت چسبندگی بر روی فلز موردنظر بستگی مستقیم به ضخامت پوشش تولید شده دارد. ضخامت بیش از حد پوشش باعث بهوجودآمدن کریستالهای بزرگ و زبر گشته که این گونه کریستالها نمیتوانند به هم چسبیده و پیوستگی ایجاد نمایند درصورتیکه کریستالهای ریز ونرم این خاصیت را دارند. زمانیکه چسبندگی موردنیاز میباشد میتوان از یک پوشش فسفاته کریستالی ریز و نرم نمود. کریستالهای ریز و نرم زمانیکه رنگآمیزی همراه براق بودن لازم است استفاده میشود. کریستالهای درشت و زبر تیرگی ایجاد مینمایند. کنترل مشخصات پوشش یک راه حل اولیه برای انتخاب نوع فسفاته و غلظت آن میباشد. معمولاً وانهایی که دارای اسیدیته زیاد میباشند تولید کریستالهای درشت در زمان طولانی میکنند. اما وانی که به وسیله یک تسریع کننده فعالیت بیشتری پیدا کرده، ایجاد کریستالهای ریز در زمان کمتر مینماید. به طور خلاصه تا زمان معینی که قطعات در محلول فسفاته بمانند عمل نشستن فسفاته بر روی سطح ادامه پیدا کرده و کریستالها زیاد میگردند. از طرفی به دلیل آنکه نشست فسفاته بر سطح فلز آن را ایزوله مینماید رفته رفته دیگر هیچگونه کریستالی بر روی سطح فلز به دلیل نداشتن تماس مستقیم با محلول بهوجود نمیآید. کنترل کمی بر روی مشخصات فسفاته از تعویض مجدد محلول جلوگیری به عمل میآورد. به هرحال فاکتوری برای کنترل نمودن مشخصات فسفاته وجود دارد که عبارت است از شرایط سطحی قسمتهای پوشش داده شده. لایه بسیار نازکی از بعضی روغنها معمولاً پس از چربیگیری با حل کردن امولسیونها یا چربیگیری با بخار و حلال لر روی فلز باقی میماند که میتواند نقش ریز و نرمکننده کریستالها را باز نماید. اما اگر از یک پاککننده قلیایی قوی و آبکشی کافی استفاده شود دیگر هیچگونه چربی بر سطح فلز باقی نمانده و به این جهت کریستالهای درشتتر و زبرتر بهوجود میآید. متد دیگری برای نرمسازی یا کم کردن اندازه کریستالها استفاده از فسفات تیتانیوم میباشد. این ماده را میتوان هم در آبکشی و هم در چربیگیرهای قلیایی به کار برد.
- متدهای بازدید
اکثر متدهای کنترل کیفیت در پوششهای فسفاته به صورت چشمی میباشد. در فسفاتههای روی و منگنز، فسفاته باید چسبیده بر روی سطح فلز و دارای کریستالهای منظم برای استفاده در کار موردنظر باشد. رنگ فسفاته بایستی بین خاکستری و سیاه متغیر گردد. حالت سفیدکزدن بر سطح فلز، پودری شدن فسفاته و خشن بودن زیاد از حد باعث بهوجود آمدن پوشش نهایی نامناسب میگردد.
- تعیین وزن پوشش
در سطوح آهنی به این صورت تعیین میگردد:
1- سطح مشخص شده را فسفاته نمایید.
2- قطعه را با دقت 1/0 میلیگرم وزن نمایید. (a)
3- قسمت فسفاته شده را در محلول اسیدکرومیک 5/2 درصد با درجه حرارت 70 درجه سانتیگراد قرار داده و به مدت 5 و 10 و 15 دقیقه به ترتیب برای فسفاته آهن، روی و منگنز نگه میداریم.
4- سپس آن را در آب تمیز آبکشی نمایید.
5- خشک کنید.
6- دوباره آن را با دقت 1/0 میلی گرم وزن نمایید. (b)
7- تفاوت (a-b) وزن پوشش فسفاته میباشد.
8- وزن پوشش هر قطعه را در سطح محاسبه کرده تا میلیگرم در هر مترمربع پوشش مشخص شود.
- پوششهای توخالی در سطح فلز
جهت تست میزان توخالی بودن سطح فلز به صورت زیر عمل مینماییم:
1- یک نمونه تمیز و خشک فسفاته شده را انتخاب نمایید.
2- یک کاغذ صافی به ابعاد 4 در 5 سانتیمتر را در محلولی که شامل 5/7 گرم فریسیانورپتاسیم و 20 گرم نمک طعام میباشد، خیس مینماییم. سپس اجازه میدهیم که محلول اضافی خارج گردد.
3- کاغذ را به مدت 5 دقیقه روی نمونه مورد آزمایش قرار میدهیم. سپس آن را برداشته و نقاط آبی رنگ حاکی از خالی بودن پوشش میباشد.
متد تعیین نسبت بستگی به نوع کار و میزان محلول دارد. یک متد عمومی به شرح زیر میباشد:
1- از صفر تا 3 نقطه عالی
2- کمتر از 10 نقطه خوب
3- کمتر از 20 نقطه متوسط